Περισσότερο δαγκώνουμε τους αμέτοχους, τους ουδέτερους, τους αναξιοπαθούντες ...
ΚΛΕΙΤΩΡ
Τώρα που φορέσαμε όλοι μάσκες θα φανεί το πραγματικό πρόσωπο καθενός.
Αρχές της κυνικής φιλοσοφίας
Δημοσιεύτηκε στο τεύχος Ι του περιοδικού “Ο ΚΗΠΟΣ ΤΟΥ ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ” Αναδημοσίευση με την άδεια του εκδότη.
ANTISTHENES
Είναι σπάνιο ένας κυνικός να γράφει για τον κυνισμό. Οι κυνικοί ποτέ δεν φημίζονταν για την πολυγραφότητά τους.
Αν και μία από τα μακροβιότερες φιλοσοφικές σχολές ωστόσο δεν έχει να παρουσιάσει πολλά γραπτά κείμενα.
Τούτο συμβαίνει διότι ο κυνισμός δεν ήταν ούτε είναι από εκείνα τα φιλοσοφικά ρεύματα που λειτουργούν απλώς αποτυπώνοντας τις σκέψεις τις αρχές και τις αξίες σ’ ένα χαρτί.
Ο κυνισμός δεν είναι απλή φιλοσοφία. Είναι για την ακρίβεια ένας φιλοσοφικός τρόπος ζωής.
Ασχολείται κυρίως με το πώς η σκέψη θα περάσει σε πρακτικό επίπεδο διότι αυτό κυρίως είναι που τον ενδιαφέρει. Είναι καλό να αναπτύσσεται η σκέψη και να προχωρά σε δρόμους άγνωστους αλλά είναι καλύτερο τούτοι οι δρόμοι να έχουν αντίκρισμα στην καθημερινότητα του ανθρώπου. Αν δεν υπάρχει αυτό το αντίκρισμα, αν η σκέψη δεν μπορεί να είναι άμεσα εφαρμόσιμη επί του καθημερινού βίου τότε όσο καλή και να είναι όσο πρωτοποριακή και να φαίνεται η προσφορά της στο γίγνεσθαι είναι τόσο μικρή που την καθιστά ανίκανη να επηρεάσει τις ζωές μας και σε πολλές περιπτώσεις την καθιστά επικίνδυνη. Τούτο διότι η σκέψη είναι εύπλαστη και υποκειμενική υπό την έννοια πως ο καθένας μπορεί στο μυαλό του να την διαμορφώσει όπως αυτός νομίζει ή καλύτερα όπως αυτός την αντιλαμβάνεται. Αντίθετα η σκέψη που έχει άμεση επίδραση στην καθημερινότητα ακριβώς λόγω αυτής της πρακτικότητας είναι δύσκολο να επιφέρει δυστυχείς καταστάσεις αφού κανείς μα κανείς άνθρωπος δεν σκέφτεται να πράξει για το πώς θα δυστυχήσει. Σαφώς και άλλες αξιολογότατες φιλοσοφικές σχολές μπορούν να υπερηφανεύονται επί του πρακτέου υπάρχει όμως μια διαφορά. Η κυνική φιλοσοφία δεν ίδρυσε ποτές κτηριακές υποδομές δεν ζήτησε ποτέ χρήματα για να διδάξει και δεν έκανε επιλογή μεταξύ των ανθρώπων που θα διδαχθούν.
Απολύτως ελεύθερος.
Οποιοσδήποτε είναι απολύτως ελεύθερος να επιλέξει την κυνική φιλοσοφία με όποιο τρόπο αυτός θέλει, χωρίς περιορισμούς χωρίς δεσμεύσεις, χωρίς δάσκαλο χωρίς χρήματα ανεξαρτήτως χρώματος ράτσας φυλής έθνους θρησκείας και ιδεολογίας. Αρκεί η θέληση και αφού καταφέρει να μπει τότε θα καταλάβει πως όσοι δεν θέλουν είναι επειδή κάτι φοβούνται. Και είναι αλήθεια πως έχουν κάθε λόγο να φοβούνται αφού έχουν αρχής εξ’ αρχής ν’ αντιμετωπίσουν τον ίδιο τους τον εαυτό. Ένας πόλεμος σε διαρκή ανάπαυλα είναι η φιλοσοφία των κυνικών. Ένας διαρκής αδυσώπητος πόλεμος εναντίων του ίδιου μας του εαυτού χωρίς νικητή και νικημένο που τελειώνει μόνο με τον θάνατο. Όταν ένας κυνικός βλέπει τον εαυτό του τότε του είναι κατόπιν αδύνατον να μην σαρκάζει την κοινωνία όλη ως έχει. Διότι ο εαυτός μας είναι η κοινωνία μας που μέσα της ζούμε. Στην πραγματικότητα όλοι περίπου τα ίδια είμαστε σε πολλούς τομείς αλλά οι περισσότεροι αρνούμαστε να τα δούμε καν, πόσο μάλιστα να τα καυτηριάσουμε.
Ελάχιστες αρχές.
Δεν είναι πολλές οι αρχές που διέπουν τον κυνικό τρόπο ζωής. Αντιθέτως είναι ελάχιστες. Τόσο ελάχιστες που προκαλούν κάποιες φορές θυμηδία σε όσους αρέσκονται να περιπλέκουν πράγματα και καταστάσεις. Ολόκληρη η κυνική φιλοσοφία θα μπορούσε να περιοριστεί σε μια μόνο πρόταση. Κατά φύση ζην. Τούτη η μικρή προτασούλα μπορεί εκ πρώτης όψεως να φαίνεται απλοϊκή και λίγη, στην πραγματικότητα όμως περικλείει μέσα της τα πάντα σε προσωπικό και κοινωνικό επίπεδο. Πολλές φορές έχει ακουστεί πως δεν μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν σαν τα ζώα όπως και τα ζώα δεν μπορούν να ζήσουν όπως οι άνθρωποι. Αυτό φαίνεται σαν όρος αληθής δεν είναι όμως. Δεν είναι διότι παραβλέπει το ουσιώδες, πως δηλαδή και οι άνθρωποι είναι ζώα. Διαφορετικά μεν από τ’ άλλα αλλά πάντως ζώα. Ανήκουμε ως είδος κι εμείς στο ζωικό βασίλειο, κατατασσόμαστε στην πανίδα τούτου του πανέμορφου πλανήτη και οι σταθερές που επηρεάζουν τα υπόλοιπα ζώα επηρεάζουν κι εμάς. Εκεί λοιπόν που πρέπει να εστιάσουμε και δεν το κάνουμε είναι στην διαφορετικότητα. Αυτό που ξεχωρίζει εμάς είναι η λογική. Σ’ όλα τ’ άλλα είμαστε ίδιοι όμως το παραβλέπουμε και αυτό είναι ανήθικο. Πολλά ζώα έχουν πανίσχυρη όσφρηση αλλά κανένα είδος δεν θέλησε να εξαφανίσει τον άνθρωπο που δεν μπορεί να μυρίσει. Αυτό το ουσιώδες τείνει να ξεχαστεί όσο ο πολιτισμός αναπτύσσεται κάνοντας μας να νομίζουμε πως είμαστε κάποιο ανώτερο ον αντί του διαφορετικού που είναι το ορθό. Όσο και να θέλουμε όσο και να προσπαθήσουμε όσο και να αναπτύξουμε τον πολιτισμό μας δεν γίνεται να αποκοπούμε από την φύση μας παρά μόνο με οδυνηρά έως καταστρεπτικά μέχρι αφανισμού για εμάς αποτελέσματα. Είναι πλάνη να νομίζουμε πως μπορούμε να λειτουργήσουμε ασχέτως των φυσικών νόμων και δομών και τούτο ειδικά σήμερα που ο πολιτισμός έχει φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη φαίνεται όλο και περισσότερο στα προβλήματα που δημιουργήσαμε τόσο στο οικοσύστημα όσο κυρίως σ’ εμάς τους ίδιους. Θα μπορούσαμε να πούμε και δεν θα ήταν λάθος μια τέτοια σκέψη, πως ο κυνισμός είναι το μέτρο που προσπαθεί να συγκεράσει τον ανθρώπινο πολιτισμό με την φυσική εξέλιξη. Αυτή επί της ουσίας είναι η εργασία του κυνισμού. Το πώς δηλαδή η ανάγκη ανάπτυξης του ανθρώπινου πολιτισμού θα είναι παράλληλη και σύμφωνη με την ανάγκη εξέλιξης του φυσικού κόσμου. Το πώς αυτές οι δύο ανάγκες θα λειτουργήσουν χωρίς η μία να προσπαθεί να αναιρέσει την άλλη είναι κατά τους κυνικούς όχι μόνο ζητούμενο αλλά ο δρόμος που θα μας δώσει την εξέλιξη εκείνη που δεν θα έχει ημερομηνία λήξης.